• Data: 2024-09-21 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Od 16 roku życia mieszkałam wspólnie z babcią i mamą (od września 1980 r. do listopada 1983 r.). W tym czasie pomagałam im w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Czy mogę starać się o zaliczenie tej pracy na roli do wysługi lat, jeżeli gospodarstwo należało do babci (dziadek i mój ojciec już nie żyli), ale faktycznie to my z mamą i bratem je prowadziliśmy? Mam oświadczenia świadków, które potwierdzają, że pracowałam w gospodarstwie rodziców, i zaświadczenie z gminy, że tam mieszkałam. Dodam, że gospodarstwo zostało przejęte w drodze spadku w 1/3 w 1987 r., a rok później już w całości przez mamę. Po śmierci mamy odziedziczyłam jego część. Proszę o poradę.
Podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na wskazane przez Panią pytanie jest ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z 1990 r. Nr 54, poz. 310), zwana dalej w skrócie ustawą.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy „Ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:
1) okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
2) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,
3) przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin”.
Jeżeli chodzi o pojęcie domownika, to zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2023 r., poz. 208) rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:
a) ukończyła 16 lat,
b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Co ważne, regulacji z art. 1 ust. 1 ustawy nie stosuje się, jeżeli w myśl danego przepisu lub postanowienia do stażu pracy wlicza się tylko okresy zatrudnienia w danym zakładzie pracy, w określonej branży albo okresy pracy na określonych stanowiskach lub pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Dodatkowo okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 1, nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok (art. 2 ww. ustawy).
„Na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić, zgodnie z art. 1, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. Jeżeli organ nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia ją o tej okoliczności na piśmie. W takim wypadku okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne” (art. 3 ustawy). Zeznania mogą zostać odebrane przez pracodawcę, od którego żąda się zaliczenia okresów pracy w gospodarstwie do stażu pracy lub być także odebrane przez pracownika urzędu gminy.
W pierwszej kolejności należy przeanalizować, czy spełnia Pani przesłankę tzw. domownika, tj. czy w okresie pracy w gospodarstwie pozostawała Pani we wspólnym gospodarstwie domowym z babcią lub też mieszkała Pani w bliskim sąsiedztwie. Jeżeli taka sytuacja miała miejsce, to może Pani wystąpić o zaliczenie tych lat pracy.
Praca z rodzicami w rodzinnym gospodarstwie
Pani Anna od 16 roku życia pomagała rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Choć gospodarstwo formalnie należało do jej ojca, to ona wraz z rodzeństwem wykonywała większość prac. Po ukończeniu szkoły średniej, Pani Anna rozpoczęła pracę zawodową w mieście, jednak przez kilka lat brała czynny udział w pracach polowych i gospodarstwie. Dzięki oświadczeniom świadków oraz zaświadczeniu z gminy, udało się jej wliczyć te lata pracy do stażu pracy.
Prowadzenie gospodarstwa po śmierci rodziców
Pan Jan od najmłodszych lat pracował w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców. Gdy miał 20 lat, jego ojciec zmarł, a Jan przejął obowiązki związane z gospodarstwem, choć formalnie właścicielem była matka. Po kilku latach, kiedy matka zrezygnowała z prowadzenia gospodarstwa, Jan zgromadził zeznania świadków i dokumenty, które potwierdziły jego pracę, co pozwoliło mu doliczyć ten czas do stażu pracy.
Praca jako domownik w gospodarstwie dziadków
Pani Zofia od 16 roku życia mieszkała z dziadkami na wsi i pomagała im w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Choć nie była właścicielem, a dziadkowie formalnie zarządzali gospodarstwem, to Zofia codziennie pracowała na roli. Dzięki zgromadzonym dokumentom oraz zeznaniom świadków, udało się jej zaliczyć ten czas jako domownika do stażu pracy, co wpłynęło na wyższe świadczenia emerytalne.
Praca w gospodarstwie rolnym może zostać zaliczona do stażu pracy, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów prawnych. Kluczowe jest udokumentowanie okresu pracy, np. poprzez zeznania świadków lub zaświadczenia z gminy, oraz spełnienie kryteriów domownika. Dzięki tym przepisom osoby, które pomagały w prowadzeniu gospodarstwa, mogą skorzystać z korzystniejszych warunków emerytalnych lub innych świadczeń pracowniczych.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism, które pomogą Ci w skutecznym dochodzeniu swoich praw, w tym w sprawach związanych z wliczaniem pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać indywidualną pomoc prawną dostosowaną do Twojej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
