• Autor: Tomasz Krupiński
Jestem ubezpieczona w KRUS-ie w pełnym zakresie jako żona rolnika (domownik) nieprzerwanie powyżej 3 lat. Kontynuuję ubezpieczenie w KRUS-ie i od stycznia jestem wspólnikiem spółki jawnej, ale jako wspólnik nie prowadzę działalności gospodarczej. Jednocześnie nadal pracuję w gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego. Nie jestem pracownikiem i nie pozostaję w stosunku służbowym. Nie mam ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej wynosiła 0. Czy w tej sytuacji mogę nadal pozostać w KRUS-ie? Co jest najsensowniejsze oraz czy mogę wejść na ZUS preferencyjny przez 2 lata?
Z treści Pani postu – oświadczenia wnioskuje, że znane są Pani zasady, jakie rządzą podleganiem ubezpieczeniom w KRUS-ie przy jednoczesnym podleganiu ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Ale dla jasności przytoczę newralgiczne przepisy w ich aktualnym brzmieniu.
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników:
„Art. 5a. 1. Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
2. Za rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uznaje się także:
wznowienie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, której prowadzenie okresowo zawieszono;
zmianę rodzaju lub przedmiotu wykonywanej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
3. Zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona kwota podatku dochodowego, o której mowa w ust. 1 pkt 5, rolnik lub domownik obowiązany jest złożyć w Kasie wraz z oświadczeniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, chyba że ten rolnik lub domownik nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku podatkowym.
4. Zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona kwota podatku dochodowego, o której mowa w ust. 1 pkt 5, rolnik lub domownik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegający ubezpieczeniu, obowiązany jest także złożyć w Kasie do dnia 31 maja każdego roku podatkowego.
5. Niezachowanie terminu złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności.
6. Niezłożenie zaświadczenia albo oświadczenia, o których mowa w ust. 4, lub niezachowanie terminu do złożenia tego zaświadczenia albo oświadczenia, jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia z dniem, do którego rolnik lub domownik obowiązany był złożyć zaświadczenie albo oświadczenie w Kasie, chyba że ten rolnik lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem terminu na złożenie tego zaświadczenia albo oświadczenia.
7. Terminy określone w ust. 1 pkt 1 i ust. 4 mogą zostać przywrócone na wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika, jeżeli ten rolnik lub domownik udowodni, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.
8. Kwota podatku, o której mowa w ust. 1 pkt 5, zwana dalej »roczną kwotą graniczną«, podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, określonym w ustawie budżetowej za rok, którego kwota dotyczy, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone. 9. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej »Monitor Polski«, w drodze obwieszczenia, roczną kwotę graniczną, o której mowa w ust. 8”.
„Za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646, 1479, 1629, 1633 i 2212), z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:
1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;
2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
„Za współpracującego przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się rolnika lub domownika, który w stosunku do prowadzącego tę działalność spełnia kryteria osoby współpracującej, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych”.
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych:
„Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej »członkami spółdzielni«;
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej »zleceniobiorcami«, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.
Art. 8. 6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:
1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a;
2) twórcę i artystę;
3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej”.
Z Pani oświadczenia wynika, że:
Zobacz również: Oświadczenie o nieprzekroczeniu kwoty granicznej KRUS
Stosownie do Kodeksu spółek handlowych:
„Art. 1.
[§ 2. Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna. – brzmienie do 29.02.2020 r.]
§ 2. Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna i spółka akcyjna”. Brzmienie od 01.03.2020 r.
Niewątpliwie spółka jawna jest jedną ze spółek prawa handlowego. Sama spółka jest uznawana za przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą.
Prawo wyboru podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest ograniczone.
„Art. 5a ustawy o KRS odnosi się tylko do rolnika lub domownika, który, podlegając temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu tej działalności. Ponadto rolnik lub domownik musi spełnić łącznie następujące dodatkowe warunki:
Według ustawy o KRUS „za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:
1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;
2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Przytoczona treść przepisów pozwala na stwierdzenie, że pierwsza ustawa w art. 5a (KRUS) posługuje się pojęciem osoby (będącej rolnikiem) „podejmującej pozarolniczą działalność gospodarczą”, druga natomiast (ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych) pojęciem „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność”, przy czym to ostatnie pojęcie obejmuje także „osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawo przedsiębiorców. oraz ,,wspólników spółki jawnej” (art. 8 ust. 6 pkt 4 tej ustawy) jako kategorię odrębną od kategorii „osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawo przedsiębiorców”.
Ustawodawca dokonał wyraźnego rozróżnienia między „osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawo przedsiębiorców” (art. 8 ust. 6 pkt 1) oraz „wspólnikami spółki jawnej” (art. 8 ust. 6 pkt 4).
W Pani przypadku oceny wymaga, czy jako ubezpieczona jako domownik rolnika będąc nadal tym domownikiem, z chwilą uzyskania statusu prawnego wspólnika spółki jawnej może Pani nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników (na podstawie art. 5a zdanie pierwsze ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), czy też z mocy prawa – jako osoba podejmująca pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (a ściślej: jako osoba podejmująca działalność pozarolniczą, która jednocześnie nie była pozarolniczą działalnością gospodarczą prowadzoną na podstawie przepisów prawo przedsiębiorców) – podlega Pani obowiązkowo powszechnemu ubezpieczeniu społecznemu (zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Wspólnik spółki jawnej jest uważany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jednak nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy prawo przedsiębiorców, gdyż taką osobą jest spółka jawna, a nie jej wspólnik.
Zgodnie z art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców „przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą; a nadto przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej”.
Przytoczona definicja przedsiębiorcy w konfrontacji z pojęciem „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawo przedsiębiorców” (w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) albo „osoby podejmującej pozarolniczą działalność gospodarczą” (według art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników) wyklucza z kręgu osób podejmujących lub prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wspólnika spółki jawnej, ponieważ to nie on, lecz spółka jawna, której jest wspólnikiem, prowadzi zawodowo we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Pojęcie osób prowadzących pozarolniczą działalność jest pojęciem szerszym od pojęcia osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Wynika to jednoznacznie z treści art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym „osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność są:
1) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawo przedsiębiorców; (…)
4) wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej”.
Skoro w punkcie 4 przytoczonego przepisu wymieniono wspólników spółki jawnej, to oznacza, że osoby będące wspólnikami spółki jawnej nie są – w rozumieniu tej ustawy – osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawa przedsiębiorców.
Oznacza to, że obydwie te kategorie osób podlegających ubezpieczeniu powszechnemu – osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej z jednej strony oraz wspólnicy spółki jawnej z drugiej – traktowane są jako kategorie oddzielne.
Zobacz również: KRUS a członek zarządu
Najważniejsze dla oceny Pani sprawy jest jednak to, że art. 5a ust. 10 ustawy KRS zawiera jasny przepis, wskazujący na to, iż w rozumieniu ustawy KRS bycie wspólnikiem spółki prawa handlowego (a zatem także wspólnikiem spółki jawnej) nie jest uznawane za „pozarolniczą działalność gospodarczą”.
Uzyskanie statusu wspólnika spółki jawnej:
Z chwilą uzyskania statusu wspólnika spółki jawnej przestała Pani podlegać wynikającemu z art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dobrodziejstwu kontynuowania ubezpieczenia w systemie ubezpieczenia społecznego rolników (ze względu na jednoczesny status prawny domownika rolnika posiadającego i prowadzącego gospodarstwo rolne) i zaczęła podlegać powszechnemu systemowi ubezpieczenia społecznego.
Wspólnicy spółki jawnej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i nie przysługuje im prawo wyboru ubezpieczenia, jakie przysługuje rolnikom podejmującym prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Przy braku prawa do kontynuowania ubezpieczenia rolniczego ubezpieczenie na mocy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest jedyne.
Jako osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej i podlegająca w związku z tym ubezpieczeniom społecznym na zasadach ogólnych przedsiębiorca może skorzystać przez okres pierwszych 24 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym rozpoczęto wykonywanie działalności lub zakończyła się ulga na start – preferencyjnej stawki ZUS.
Preferencyjne stawki ZUS nie mają zastosowania w przypadku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ każdy przedsiębiorca opłaca tę składkę od tej samej podstawy.
Z preferencyjnych stawek ZUS nie mogą również skorzystać wspólnicy spółek jawnych. Według ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a. 1); a jak wskazuje art. 8 ust. 6 pkt 1 „za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:
1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a”
Wracając do wcześniejszych rozważań – wspólnik spółki jawnej nie jest przedsiębiorcą ani osobą rozpoczynającą prowadzenie działalności gospodarczej. Osobą rozpoczynającą prowadzenie działalności jest spółka jawna.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem, magister prawa, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie nieruchomości i prawie lokalowym (wykup mieszkań, najem, eksmisje, zasiedzenia itp.) oraz w prawie rodzinnym (rozwody, alimenty, podział majątku itp.). Doradza też wspólnotom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości (sam również ma uprawnienia zarządcy). Prowadzi własną kancelarię i reprezentuje naszych klientów w sądach.
Zapytaj prawnika
