• Autor: Marta Handzlik
Urodziłam się w 1957 r. W 2017 r.* KRUS odmówił mi prawa do emerytury, uznając staż pracy w rolnictwie 21 lat i 6 miesięcy. Nie zaliczono mi okresu pracy jako domownik w gospodarstwie wujka od marca 1983 do października 1986 oraz przez rok od 1989, ponieważ nie opłacałam składek. Właścicielką gospodarstwa zostałam w marcu 1987 r. W odmowie, którą otrzymałam, nie ma nic o świadkach – moich sąsiadach, którzy potwierdzili, że w tych latach pracowałam w gospodarstwie wujka i było to wtedy główne źródło mojego utrzymania, mimo że mieszkałam 5 km od gospodarstwa. W październiku 2017 r. przekazałam córce gospodarstwo, a ja ubezpieczyłam się jako domownik. Czy mam szansę walczyć w sądzie o uznanie mnie za domownika?
Zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, obowiązującym w okresie od 01.01.1983 r. do 31.12.1990 r. – domownikiem był członek rodziny rolnika pracujący w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostawał we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończył 16 lat, nie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowiła jego główne źródło utrzymania.
Dodatkowo § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, który również obowiązywał do dnia 31.12.1990 r., między innymi stanowił, że domownik pozostawał z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli zamieszkiwał na terenie gospodarstwa rolnego prowadzonego przez rolnika lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie; praca domownika w gospodarstwie rolnym nie stanowiła głównego źródła utrzymania, jeżeli domownik kształcił się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej.
Zobacz również: Zaświadczenie z KRUS o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników
Od dnia 1 stycznia 1991 r. art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników definiuje domownika jako osobę, która spełnia łącznie pięć warunków:
Zobacz również: Praca w gospodarstwie rolnym po 1983 roku
Kwestia wpływu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne na uzyskanie uprawnień pracowniczych związanych ze stażem pracy była także przedmiotem rozbieżnego orzecznictwa sądowego. Ostatnie orzeczenia sądów administracyjnych stoją na stanowisku, że zaświadczenie o pracy w charakterze domownika powinno być wydane w oparciu o definicję domownika zawartą w ustawie, z której wszakże nie wynika powiązanie tego pojęcia z ubezpieczeniem społecznym płaconym przez rolnika. Podleganie danej osoby ubezpieczeniu społecznemu rolników nie jest wymagane dla uznania jej za domownika.
Na podstawie definicji domownika zawartej we wskazanych powyżej ustawach ubezpieczeniowych rolników zaliczeniu podlegałby okres pracy na roli, po ustaleniu spełnienia przesłanek z obu ustaw ubezpieczeniowych – bez konieczności badania kwestii opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
Podsumowując: definicje domownika nie zawierają warunku opłacania składek, więc proponuje odwołać się od decyzji KRUS. Opłacanie składek nie powinno być w ogóle brane pod uwagę w kontekście uznania danej osoby za domownika rolnika. Zatem KRUS, aby uznać Panią za domownika, nie miał podstaw sprawdzać, czy składki były opłacane, czy nie. W tym przypadku zeznania świadków oczywiście były pomocne, aby ustalić, czy rzeczywiście była Pani domownikiem.
W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że podleganie danej osoby ubezpieczeniu społecznemu rolników nie jest wymagane dla uznania jej za domownika – między innymi wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5.05.2009 r., I OSK 730/08.
* Opis sprawy z maja 2018 r.
Zobacz również: Czy praca w gospodarstwie rolnym rodziców to okres składkowy?
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
