• Data: 2024-02-15 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Jestem właścicielką 2,8 ha ziemi rolnej leżących odłogiem od 10 lat. Mam chętnego rolnika, który chce wydzierżawić tren areał na uprawy rolne na 7 lat. Ponieważ ziemia nie była uprawiana, przywrócenie jej do użytkowania wymaga nakładów finansowych, dlatego zgodziłam się na dzierżawę bez wynagrodzenia w zamian za utrzymywanie gleby. Rolnik, na podstawie umowy miedzy nami, będzie chciał uzyskać dopłaty do upraw. I tu rodzi się pytanie: jaka powinna być forma umowy tej dzierżawy, z której ja nie będę miała żądnej korzyści finansowej (jedynie utrzymanie gleby w dobrej kondycji), czyli nie będzie czynszu, aby fiskus nie domagał się zapłaty podatku od wynajmu? Zdarza się, że urzędy skarbowe uważają, iż umowa może być nieprawdziwa, a ja powinnam mieć jakąś korzyść finansową. Czy może być to forma dzierżawy barterowej, uprawa ziemi w zamian za utrzymywanie gleby „w dobrej kondycji”? Rolnik w ramach tej dzierżawy będzie również usuwał karpy z ok. 120 wyciętych przeze mnie drzew owocowych, które rosły na części tego areału.
Zgodnie z art. 693 Kodeksu cywilnego (K.c.):
„§ 1. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków”.
Kodeks cywilny dopuszcza zatem, by czynsz miał nie tylko formę pieniężną, ale również formę innych świadczeń na rzecz wydzierżawiającego, jako przykład wskazując prawo wydzierżawiającego do ułamkowej części pożytków. Chodzi o namacalny benefit – korzyść w naturze.
Natomiast kwestia tego, czy świadczenie w postaci utrzymywania gleby i usuwania karp będzie uznane za świadczenie na Pani rzecz, jest w mojej ocenie dyskusyjna. Generalnie jednak doktryna wskazuje, że: „Strony mogą swobodnie kształtować wysokość czynszu oraz sposób jego ustalania i płatności. Może być on płacony jako określona kwota pieniężna lub w ułamkowej części pożytków albo świadczeniach innego rodzaju: (tak: Ciszewski Jerzy w komentarzu do Kodeksu cywilnego z 2023 r.). Balwicka Małgorzata w komentarzu z 2022 r. wskazuje jednak: „Jako element przedmiotowo istotny świadczenie czynszu nie może być wyłączone ani zastąpione innym świadczeniem”. Tak samo orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 22.11.2017 r., sygnatura akt IV CSK 10/17: Czynsz, także w formie innych świadczeń, jest z reguły płatny okresowo, zgodnie z uzgodnieniami stron.
Jeśli więc wskaże Pani w umowie, że czynsz to świadczenie polegające na obowiązku utrzymywania gleby w dobrej kondycji, to uważam, że organy to podważą, bo nie jest to jakieś cykliczne możliwe do weryfikacji świadczenie. Usuwanie karpek już prędzej, jeśli określi Pani, że czynsz ustala się jako inne świadczenie w postaci usuwania na Pani rzecz z przedmiotu dzierżawy karpy w ilości X co miesiąc, i wówczas dla celów dowodowych spisywać sobie co miesiąc protokół z „płatności czynszu” potwierdzający owe co miesięczne czy np. co kwartalne usuwanie określonej w umowie ilości karpy. Chodzi o ustalenie namacalnego świadczenia, cyklicznego, mierzalnego na Pani rzecz. Inaczej umowa może zostać uznana za użyczenie.
Z kolei otrzymywanie świadczeń w naturze wcale nie oznacza, że nie ma obowiązku uiszczenia podatku. W przypadku dzierżawy wykonywanej nie w ramach działalności gospodarczej przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze lub świadczenia w naturze pomniejszone o należny podatek od towarów i usług. Dla ustalenia wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu dzierżawy stosuje się przepisy art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2017 r., sygnatura akt IV CSK 10/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika
