• Autor: Michał Berliński
Posiadam gospodarstwo rolne, pobieram dopłaty, jestem tam też zameldowany, ale prowadzę również działalność gospodarczą (jestem ubezpieczony w ZUS-ie). Zakupiłem w formie aktu notarialnego (2 x umowa sprzedaży warunkowa) 4 działki od dwóch osób w tym samym dniu o łącznej powierzchni 1,2 ha. Moja notariusz jest zdania, że muszę tę nieruchomość nabyć jako zwiększenie posiadanego gospodarstwa (kupowanie działki mieszczą się w innej gminie oddalonej od mego miejsca zameldowania o 70 km), natomiast agencja nieruchomości twierdzi, że powinienem tego nie łączyć z gospodarstwem. Czy muszę to nabyć na powiększenie gospodarstwa, czy niekoniecznie? Mam w planach wystąpić o warunki zabudowy i sprzedać nabyte działki. Kupujemy te nieruchomości wspólnie z żoną, bez rozdzielności. Żona nie jest rolnikiem, ale jest ubezpieczona w KRUS-ie – może to może mieć jakiś wpływ na możliwość zakupu nie na powiększenie gospodarstwa. Zależy nam na możliwości sprzedaży za jakiś czas. Obecnie czekamy na odpowiedź z KOWR z prawem pierwokupu.
Nie wskazał Pan w treści zapytania, dlaczego notariusz tak twierdzi. Jest to bardzo istotne, bowiem, jak rozumiem, podpisali Państwo wstępną umowę i aktualnie oczekuje Pan na zgodę wydaną przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
Na samym wstępie warto wskazać, iż zasady obrotu nieruchomościami rolnymi uległy znacznej zmianie w kwietniu 2016 roku. Owe zmiany niejako spowodowały zastój na rynku obrotu nieruchomościami rolnymi i wprowadziły spory chaos skutkujący znacznym spadkiem sprzedaży tych nieruchomości co również spowodowało zastój inwestycyjny. Na szczęście ustawodawca poszedł po przysłowiowy „rozum do głowy” i sprecyzował swoje regulacje w kolejnych nowelizacjach. Aktualnie, bez żadnych przeszkód można nabywać nieruchomości, w tym nieruchomości rolne o powierzchni nieprzekraczającej 1,0 ha. Nieruchomości o powierzchni większej również mogą stać się przedmiotem obrotu gospodarczego, lecz pod pewnymi warunkami.
Zgodnie z treścią art. 2a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego:
„1. Nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli nabywana nieruchomość rolna albo jej część ma wejść w skład wspólności majątkowej małżeńskiej wystarczające jest, gdy rolnikiem indywidualnym jest jeden z małżonków.
2. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych ustalonej zgodnie z art. 5 ust. 2 i 3”.
Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, iż od 30 kwietnia 2016 roku nabywcami ziemi rolnej mogą być rolnicy indywidualni, kościoły, parki narodowe, jednostki samorządu oraz Skarb Państwa. Od razu należy wyjaśnić pojęcie „rolnik indywidualny”. Rolnikiem indywidualnym – w rozumieniu ustawy – jest osoba, która posiada kwalifikacje rolnicze i nie więcej niż 300 ha, dodatkowo od 5 lat mieszka na terenie gminy, gdzie posiada działkę rolną i od pięciu lat samodzielnie na niej gospodaruje. Jednym z nich jest posiadanie na terenie tej samej gminy działkę rolną. Dodatkowym warunkiem jest fakt zamieszkiwania na terenie tejże gminy od 5 lat. Ustawa przewiduje, że nie tylko osoby z wykształceniem wyższym rolniczym mogą być uznane za rolników indywidualnych. Zgodnie z ustawą „osobą posiadającą kwalifikacje rolnicze jest osoba, która ma:
a) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe lub
b) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
c) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
d) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie”.
Wśród akceptowalnych kierunków studiów występują również takie jak: weterynaria, zootechnika, rybactwo, ogrodnictwo i architektura krajobrazu oraz oczywiście rolnictwo.
Zobacz również: Sprzedaż ziemi rolnej
W związku z powyższym jeśli nie spełnia Pan jakiegokolwiek warunku z tych opisanych powyżej, to notariusz przy czynności będzie oczekiwał zgody Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Jest to warunek konieczny. Nie wiem zatem, czy spełnia Pan warunek bycia rolnikiem indywidualnym, czy też zgłosił Pan wniosek o wyrażenie zgody na nabycie przedmiotowych nieruchomości. Wskazać należy, że kupił Pan te nieruchomości od kilku osób, a powierzchnia każdej z nich nie przekracza 1 ha, w związku z powyższym w mojej ocenie zgoda taka nie jest wymagana, a KOWR ma jedynie prawo pierwokupu.
„Nabycie nieruchomości rolnej, za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR, w trybie decyzji administracyjnej, wydanej na wniosek osoby fizycznej zamierzającej powiększyć gospodarstwo rolne może nastąpić, jeżeli:
Jeśli nieruchomości te nie przekraczają powierzchni 1 ha, tzn. nieruchomość objęta jedną jednostką ewidencyjną kupiona od jednej osoby nie przekracza 1 ha, to aby ją nabyć, nie musi Pan spełniać żadnych wymogów z ustawy. Wszystkie ograniczenia czy też nakazy dotyczą nieruchomości rolnych o powierzchni przekraczającej 1 ha. W mojej ocenie nie musicie tego Państwo kupować jako powiększenie gospodarstwa. Jeśli jest Pan rolnikiem, to nie musi Pan również mieć tego przez jakiś określony czas.
Co do zasady nieruchomości rolne kupuje się w celach rolnych i prowadzenia działalności rolnej, jednakże przepisy nic nie mówią o tym, że należy kupować je w celach powiększenia gospodarstwa. Tak samo nie ma artykułu na to, że nie trzeba ich kupować do gospodarstwa, jak i że trzeba, a wynika to jedynie z ich formalnego przeznaczenia. Zatem Pani notariusz ma rację w tym, iż istnieje domniemanie, że będzie się tam prowadzić działalność rolniczą, jednakże ani art. 2b ani 9 nie mówi nic o kupowaniu na powiększenie gospodarstwa. Co do zasady grunty rolne, które zostaną zakupione, muszą być w naszych rękach przez 5 lat i to niezależnie od tego, czy kupione zostały do gospodarstwa, czy też osobno. Więc tutaj nie ma to znaczenia, z obowiązku tego może zwolnić Pana np. sąd.
Nie ma mowy, że jeżeli kupuje Pan nieruchomość rolną o powierzchni mniej niż 1 ha, to wchodzi Pan pod te artykuły.
„Art. 2a. [Warunki nabycia nieruchomości rolnych przez rolników indywidualnych i inne podmioty]
1. Nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej.
2. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych ustalonej zgodnie z art. 5 ust. 2 i 3.
3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą nabycia nieruchomości rolnej:
1a) o powierzchni mniejszej niż 1 ha”.
Zatem nie jest ważne, ile już Pan ma, ważne, ile Pan kupuje w tej konkretnej transakcji.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Michał Berliński
Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy”. Podczas studiów praktykował w kancelariach adwokackich i radcowskich oraz w prokuraturze, udzielał również porad prawnych w Uniwersyteckiej Poradni Prawnej głównie z zakresu prawa cywilnego oraz rodzinnego. Ukończył aplikację komorniczą w Izbie Komorniczej przy Sądzie Apelacyjnym w Lublinie. W 2018 roku uzyskał pozytywny wynik z egzaminu komorniczego i został powołany na stanowisko asesora komorniczego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Nieprzerwanie od 2015 roku pracuje jako asystent komornika, aplikant, a teraz jako asesor komorniczy i kierownik kancelarii. W 2018 roku ukończył także projekt edukacyjny „Pracownia Liderów Prawa” – program naukowy pod patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości. Specjalizuje się głównie w prawie cywilnym, rodzinnym, postępowaniu cywilnym oraz egzekucyjnym. Interesuje się również prawem pracy, nieruchomości i ich obrotem, a także prawem nowych technologii i rynkiem e-commerce.
Zapytaj prawnika
