• Autor: Tomasz Krupiński
W roku 1979 rodzice przekazali mi gospodarstwo rolne o powierzchni 13 ha wraz z budynkami. Gospodarstwo zostało przekazane na podstawie umowy przekazania w celu uzyskania emerytury. Do dziś jest w bardzo dobrym stanie. Mam dwie siostry. Jedna z nich ma roszczenia i twierdzi, że będzie walczyć o swoją część majątku. Czy ma do tego prawo? Dodam, że mama jeszcze żyje. Czy mam się czego obawiać ze strony siostry?
Umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego następcy została wprowadzona do systemu prawnego ustawą z 1977 r., obowiązującą od 1 stycznia 1978 r. Wcześniej uzyskanie przez rolnika świadczeń emerytalnych lub o zbliżonym charakterze mogło wynikać z umowy dożywocia lub z przeniesienia własności gospodarstwa rolnego na rzecz Skarb Państwa (szerzej w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r., sygn. akt III CZP 59/05, OSNC 2006, nr 5, poz. 79). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 1977 r. przekazanie następcy lub Państwu gospodarstwa rolnego było jedną z przesłanek uzyskania emerytury przez rolnika, obok osiągnięcia wieku emerytalnego, opłacania składek na fundusz emerytalny, zawierania przez odpowiednio długi czas umów z jednostkami gospodarki uspołecznionej skupującymi produkty rolne.
W orzecznictwie w odniesieniu do umowy przekazania gospodarstwa rolnego następcy zawieranej w reżimie ustawy z 1977 r. w zasadzie jednolicie przyjmowano, że nie jest ona rodzajem darowizny lecz samodzielnie uregulowanym typem umowy, do której nie stosuje się przepisów o darowiźnie. W uchwale z 31 lipca 1979 r., sygn. akt III CZP 41/79 (OSNC 1979, nr 12, poz. 238), dostrzegając rozbieżności w doktrynie co do charakteru prawnego ocenianej umowy, Sąd Najwyższy przyjął, że ma ona charakter cywilnoprawny, dwustronny, a znajdują do niej zastosowanie, oprócz szczegółowych przepisów jej dotyczących, ogólne przepisy o czynnościach prawnych oraz o umowach (np. co do ważności tej umowy). W uchwale z 16 lipca 1980 r., sygn. akt III CZP 44/80 (OSNC 1981, nr 2–3, poz. 24), Sąd Najwyższy podkreślił, że umowa przekazania gospodarstwa rolnego następcy zawarta na podstawie ustawy z 1977 r. wywołuje skutki rzeczowe (prowadzi do przeniesienia własności gospodarstwa rolnego) i – ze względu na swój cel (uzyskanie przez przekazującego gospodarstwo rolne rolnika świadczenia z ubezpieczenia społecznego) – różni się od innych umów prowadzących do tożsamego skutku (np. darowizny).
Wartość gospodarstwa rolnego przekazanego spadkobiercy (następcy) w drodze umowy zawartej w trybie art. 52 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140 ze zm.) nie podlega zaliczeniu na należną temu spadkobiercy schedę spadkową na podstawie art. 1039 Kodeksu cywilnego.
Siostrze nie przysługuje żadne roszczenie wobec Pana. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym zachowek siostrze nie przysługuje.
Zobacz również: Przekazanie gospodarstwa rolnego
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem, magister prawa, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie nieruchomości i prawie lokalowym (wykup mieszkań, najem, eksmisje, zasiedzenia itp.) oraz w prawie rodzinnym (rozwody, alimenty, podział majątku itp.). Doradza też wspólnotom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości (sam również ma uprawnienia zarządcy). Prowadzi własną kancelarię i reprezentuje naszych klientów w sądach.
Zapytaj prawnika
