• Data: 2024-08-07 • Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Chcę darować gospodarstwo rolne synowi, czy syn musi mieć wykształcenie rolne, by mógł nabyć moje gospodarstwo? Posiada wyższe wykształcenie, ale nie rolnicze.
Po pierwsze wypadałoby zacząć od tego, iż przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, która wprowadziła istotne zmiany w zakresie możliwości posiadania ziemi rolnej przez osoby niebędące rolnikami stosuje się do gospodarstw rolnych, w których powierzchnia nieruchomości rolnej jest nie mniejsza niż 1 ha, ale z tym zastrzeżeniem, że przepisów ustawy nie stosuje się do nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha.
Ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnej dotyczą przede wszystkim tego, ze nabywcą może być tylko rolnik indywidualny – czyli taka osoba, która charakteryzuje się cechami zawartymi w art. 6 ustawy („osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkała w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo”).
Zobacz również: Jakie warunki trzeba spełnić żeby dostać dopłaty bezpośrednie?
Zasada, iż nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, wyrażona została w art. 2a ustawy. Nie jest to jednak zasada bezwzględna, co oznacza, że ustawa dopuszcza od niej wyjątki. I tak, zgodnie z ust. 3 pkt 1 lit. a) ograniczenie w nabywaniu nieruchomości rolnych nie obowiązują, gdy nabywcą jest osoba bliska zbywcy oraz np. w wyniku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego (pkt 2 tego przepisu).
Osobą bliską zbywcy, na gruncie ustawy zstępni (dzieci, wnuki zbywcy), wstępni (rodzice zbywcy), rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonek, osoby przysposabiające i przysposobione.
Tak więc warunkiem przekazania przez Panią gospodarstwa rolnego synowi nie jest posiadanie przez niego cech rolnika indywidualnego, w tym posiadanie przez niego wykształcenia rolniczego.
Co istotne, osoby bliskie zbywcy są jedną z kategorii osób wskazanych w art. 2b ustawy, które jako nabywcy nieruchomości rolnej nie są obowiązane prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 10 lat od dnia nabycia przez nich tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście. W okresie, o którym mowa nabyta nieruchomość może być nawet zbyta oraz oddana w posiadanie innym podmiotom.
Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt III CZP 24/17 (OSNC 2018/3/30, LEX nr 2308315), o treści następującej: „Zbycie nieruchomości rolnej przez nabywcę przed upływem okresu przewidzianego w art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2052) osobie bliskiej w rozumieniu art. 2 pkt 6 wymienionej ustawy nie wymaga zgody sądu wydanej na podstawie art. 2b ust. 3 tej ustawy”.
Zobacz również: Czy można zostać rolnikiem bez wykształcenia rolniczego?
Przekazanie gospodarstwa w rodzinie
Pan Jan, właściciel 50-hektarowego gospodarstwa rolnego, zdecydował się przekazać swoją ziemię synowi, Tomaszowi. Tomasz ukończył studia z zakresu zarządzania, ale nie posiada wykształcenia rolniczego. Jan obawiał się, że brak formalnego wykształcenia rolniczego u Tomasza może stanowić problem w przekazaniu gospodarstwa. Po konsultacji z prawnikiem dowiedział się, że jako bliska osoba (syn), Tomasz może nabyć gospodarstwo, nawet bez kwalifikacji rolniczych, dzięki wyjątkom w ustawie. Tomasz planuje wynająć doświadczonego zarządcę, który pomoże mu w prowadzeniu gospodarstwa, co pozwoli mu połączyć wiedzę z zarządzania z praktycznymi umiejętnościami rolniczymi.
Dziedziczenie a kwalifikacje rolnicze
Pani Anna jest właścicielką małego, ale dochodowego gospodarstwa rolnego o powierzchni 5 hektarów. Po jej śmierci gospodarstwo miało przejść na jej jedynego syna, Michała, który pracuje jako inżynier w mieście. Michał nigdy nie studiował rolnictwa, co początkowo budziło jego obawy o możliwość prawnego przejęcia gospodarstwa. Jednak zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego, jako bezpośredni zstępny Anny, Michał mógł nabyć gospodarstwo poprzez dziedziczenie, mimo braku wykształcenia rolniczego. Michał zdecydował się zarządzać gospodarstwem przy pomocy lokalnych specjalistów i kontynuować pracę zawodową, jednocześnie inwestując w rozwój gospodarstwa.
Strategiczne przekazanie majątku
Państwo Kowalscy posiadają 200-hektarowe gospodarstwo rolne i chcą przekazać je swojemu synowi, Adamowi, który ukończył studia prawnicze. Adam nie ma doświadczenia w rolnictwie, ale jest zainteresowany kontynuacją rodzinnej tradycji. Pan Kowalski obawiał się, że brak kwalifikacji rolniczych może być przeszkodą dla Adama w nabyciu gospodarstwa. Po zbadaniu przepisów prawnych odkrył, że jako osoba bliska, Adam może nabyć gospodarstwo na mocy wyłączeń przewidzianych w ustawie. Aby zapewnić płynne zarządzanie gospodarstwem, Adam zorganizował szkolenie z zakresu rolnictwa oraz zatrudnił doświadczonego menedżera, który pomoże mu w codziennych operacjach. Dzięki temu Adam może z powodzeniem łączyć swoją wiedzę prawniczą z zarządzaniem gospodarstwem.
Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego przewiduje, że gospodarstwo rolne może być przekazane bliskiej osobie, takiej jak syn, nawet jeśli nie posiada ona wykształcenia rolniczego. Dzięki wyjątkom w przepisach, nabywca ma możliwość prowadzenia gospodarstwa przy wsparciu specjalistów lub zewnętrznych zarządców, co pozwala na kontynuację rodzinnej tradycji i efektywne zarządzanie majątkiem. To rozwiązanie daje elastyczność i możliwość zachowania gospodarstwa w rodzinie, jednocześnie umożliwiając adaptację do nowoczesnych metod zarządzania.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu pism związanych z przekazywaniem gospodarstw rolnych, dzięki czemu możesz mieć pewność, że cały proces przebiegnie zgodnie z obowiązującymi przepisami. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc prawną dostosowaną do Twoich potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego - Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt III CZP 24/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
Zapytaj prawnika
