• Data: 2024-09-12 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Osoba będąca rolnikiem i opłacająca składki na ubezpieczenie społeczne w KRUS-ie prowadzi równocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą – usługową. Osoba chce zatrudnić na umowę-zlecenie (chodzi o zastępstwo podczas nieobecności pracodawcy) pracownika niebędącego rolnikiem. Czy może to zrobić? Jeśli tak, to jakie obowiązki spoczywać będą na pracodawcy (rozliczenia z ZUS-em/KRUS-em i urzędem skarbowym)? Czy jako rolnik nie utraci prawa do opłacania składki na KRUS?
W art. 3 Kodeksu pracy przyjęto legalną definicję pracodawcy, używając tego określenia na oznaczenie wszystkich podmiotów zatrudniających pracowników oraz werbalnie odróżniając pracodawcę od zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym. Zasadnicza rola art. 3 w powiązaniu z art. 22 § 1 (charakteryzującym stosunek pracy i wyjaśniającym, kto jest pracodawcą jako strona tego stosunku) sprowadza się do określenia, kto może być pracodawcą. Wskazując podmioty, którym można przypisać ten status, ustawodawca nie zrezygnował z dotychczasowego zarządczego modelu pracodawcy (według którego pracodawcą jest jednostka organizacyjna, której kierownictwo ma mandat do zarządzania nią i kierowania zatrudnionymi w niej pracownikami, bez względu na to, czy jednostka ta posiada osobowość prawną) na rzecz modelu właścicielskiego, postrzegającego pracodawcę zasadniczo jako osobę prawną lub fizyczną, będącą właścicielem zakładu pracy lub mającą majątkowe uprawnienie do dysponowania zakładem na podstawie innego tytułu prawnego, np. dzierżawy (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2018 r., sygn. akt I PK 12/17).
Zobacz również: Działalność na KRUS a zatrudnienie pracownika
Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 3 pracodawcą – obok osoby fizycznej – może być każda jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników, nawet nieposiadająca osobowości prawnej. Rolnik prowadzący działalność gospodarczą może być pracodawcą. Nie ma to żadnego wpływu na jego ubezpieczenie społeczne w KRUS-ie.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników „wymienionemu ubezpieczeniu podlega obowiązkowo: rolnik, zamieszkujący i prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także małżonek rolnika oraz domownik (zobacz odsyłacze poniżej:) stale pracujący w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek, domownik, nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty, albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych”.
Uznaje się, że rolnik lub domownik podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, jeżeli z tytułu wykonywania pracy (bez względu na wymiar czasu pracy) czy innej aktywności zawodowej, objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.).
Spoczywają na nim wszelkie obowiązki, jakie ma pracodawca. Musi:
Kolejne obowiązki pracodawcy zostały wyszczególnione w Kodeksie pracy (np. w art. 94) mogą wystąpić również w innych aktach prawnych, np. regulaminie pracy, regulaminie wynagradzania, układzie zbiorowym lub umowie o pracę. Należy bowiem:
Przeszkolić pracownika z zakresu bhp (art. 2373).
Skierować pracownika na badania wstępne (art. 229 § 1).
Poinformować o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (art. 226 pkt 2).
Zaznajomić pracownika z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez niego prac (art. 2374 § 1).
Zobacz również: Zatrudnienie pracownika w gospodarstwie rolnym
Zatrudnienie zleceniobiorcy podczas wyjazdu rolnika Pan Jan, rolnik prowadzący również działalność gospodarczą związaną z naprawą sprzętu rolniczego, musiał wyjechać na kilka tygodni w sprawach rodzinnych. Aby firma mogła funkcjonować bez zakłóceń, zatrudnił pana Piotra na umowę zlecenie do prowadzenia warsztatu w jego nieobecność. Pan Jan zgłosił pracownika do ZUS i opłacał za niego składki ubezpieczeniowe, jednocześnie sam pozostając w KRUS-ie. Dzięki temu jego status rolnika nie uległ zmianie.
Sezonowe wsparcie w firmie usługowej rolnika Pani Anna, prowadząca gospodarstwo rolne oraz usługi agroturystyczne, zatrudniła na umowę zlecenie studentkę do pomocy w sezonie wakacyjnym. Zatrudnienie nie miało wpływu na jej ubezpieczenie w KRUS-ie, jednak musiała zgłosić pracowniczkę do ZUS-u i regularnie odprowadzać składki. Pani Anna także dopełniła obowiązków związanych z bhp i przeszkoleniem.
Tymczasowe zatrudnienie w zakładzie stolarskim rolnika Pan Marek, rolnik posiadający również niewielki zakład stolarski, zatrudnił na kilka miesięcy specjalistę na umowę zlecenie do realizacji dużego zamówienia. Mimo że sam podlegał ubezpieczeniu w KRUS-ie, musiał zgłosić zatrudnionego do ZUS-u i odprowadzać za niego wszystkie składki. Dzięki tym formalnościom pan Marek zachował swoje uprawnienia w KRUS-ie, a jednocześnie spełnił obowiązki pracodawcy.
Rolnik prowadzący działalność gospodarczą może zatrudniać pracowników na umowę zlecenie, zachowując jednocześnie prawo do ubezpieczenia w KRUS-ie. Ważne jest jednak, aby dopełnić wszelkich formalności związanych z rozliczeniami ZUS oraz obowiązkami pracodawcy, takimi jak przeszkolenie i zgłoszenie pracownika do ubezpieczenia.
Skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online oraz pomocy w sporządzaniu pism związanych z zatrudnieniem i działalnością gospodarczą, zapewniając sobie pełną zgodność z obowiązującymi przepisami. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24
3. Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2018 r., sygn. akt I PK 12/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
