• Autor: Janusz Polanowski
Rodzice chcieliby podarować mi grunty rolne w formie darowizny. Jak najkorzystniej to zrobić, żeby nie płacić podatku, i jaką wartość zadeklarować u notariusza?
Jakakolwiek wartość gruntów (jako przedmiotu transakcji) zostanie wskazana, to wartość tę będą uprawnione badać organa administracji skarbowej (np. urząd skarbowy lub urząd kontroli skarbowej); im bardzie ta wartość będzie zbliżona (zwłaszcza przez wskazanie ceny niższej) do lokalnych cen rynkowych w obrocie analogicznymi gruntami – tym mniejsze będzie zagrożenie zakwestionowaniem wartości transakcji przez administrację skarbową. Współczesne państwa (w tym aparat skarbowy) utrzymują się głównie z danin publicznych (w tym podatków), więc jest wprost nierealne oczekiwanie, by podatki „płacili inni”. Takie są realia, które dotyczą również Pana. Można jednak zastanawiać się nad wysokością podatków.
Zobacz również: Ile kosztuje przepisanie ziemi rolnej u notariusza?
Gospodarstwo rolne – ustawowo określone w art. 553 Kodeksu cywilnego (K.c.) – może składać się z wielu składników majątkowych. Wśród nich mogą się znajdować długi i ciężary – jeżeli Pan miałby nabyć jako obdarowany (art. 888 i następne K.c.) gospodarstwo rolne z długami i ciężarami, to w grę wchodziłby obowiązek zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Proponuję zorientować się, czy z odnośnym gospodarstwem wiążą się długi i ciężary; gdyby przed zawarciem umowy darowizny (art. 888 i następne K.c.) udało się przynajmniej je ograniczyć (a więc obniżyć ich wartość), to zmniejszyłby się zakres obowiązku podatkowego z zakresu podatku od czynności cywilnoprawnych.
Umowa darowizny (art. 888 i następne K.c.) we współczesnej Polsce jest wybierana często przez wzgląd na nadal aktualne zwolnienie podatkowe, przewidziane w artykule 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Proszę zwrócić uwagę na bardzo ważną okoliczność: dla skorzystania z tego zwolnienia podatkowego niezbędne jest terminowe zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego; wobec tego, podatnik niejako sam decyduje o tym, czy będzie zobowiązany zapłacić podatek (np. podatek od darowizny) – jeżeli zabraknie prawnie wymaganego zgłoszenia, to trzeba będzie go uiścić.
Zobacz również: Podatek od spadku po rodzicach
Poza podatkami trzeba brać pod uwagę wysokość taksy notarialnej – bardzo często obliczanej w zależności od wartości składników majątkowych, których dotyczy czynność notarialna (np. sporządzana w formie aktu notarialnego umowa: sprzedaży, darowizny, zamiany, dożywocia…). Forma aktu notarialnego jest prawnie wymagana w obrocie nieruchomościami (art. 155 i następne K.c.); chodzi o wymóg zachowania formy prawnej pod rygorem nieważności (art. 73 K.c.). Skoro na notariuszu spoczywają określone obowiązki z zakresu prawa podatkowego, to siłą rzeczy notariusz jest uprawniony poznać wartość mienia, którego dotyczy czynność notarialna; a ta sama wartość na ogół jest podstawą dla obliczenia wysokości taksy notarialnej.
Przed przystąpieniem do dokonania dotyczącej mienia czynności notarialnej można zamówić opinię rzeczoznawcy majątkowego (oczywiście przez siebie opłaconą). Taka opinia – o ile rzeczywiście wskazywałaby realną wartość (a bywa z tym różnie, w tym z uwagi na „odgadywanie woli klienta”) – mogłaby stanowić argument; zarówno w negocjowaniu z notariuszem wysokości taksy notarialnej, jak i w przypadku kwestionowania przez urzędników skarbowych składników mienia (np. gospodarstwa rolnego), którego dotyczy umowa.
Pan ze swoimi rodzicami może wybrać nie tylko przedmiot umowy (w przypadku traktowania składników majątkowych za przedmiot umowy), ale także rodzaj umowy. Odmienne wybory (a zwłaszcza ich realizacja) będą wiązały się z innymi skutkami prawymi i zapewne także ekonomicznymi. Pan sformułował temat pytania, którego muszę się trzymać, jednak z uwagi na dbałość o Pańskie sprawy proponuję rozważyć swą sytuację nie tylko „pod kątem” minimalizacji podatków; zdarza się (i to dość często), że niekiedy z wcześniejszymi „oszczędnościami” (np. „na podatkach”) później (w tym po wielu latach) wiążą się wysokie koszty (np. dotyczące zachowku), zaś przy okazji ponoszenia takich kosztów fiskus często uzyskuje określone kwoty (chociażby tytułem opłat sądowych lub podatków od usług prawniczych). Trudno jest rozwijać szerzej w tej odpowiedzi dodatkowe zagadnienia – proponuję jednak unikać decyzji pochopnych lub opartych na schematach (nawet w przypadku schematycznych pomysłów notariuszy).
Zobacz również: Sprzedaż ziemi z darowizny przed upływem 5 lat
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Janusz Polanowski
Prawnik – absolwent Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie. Łączy zainteresowania naukowe z zagadnieniami praktycznymi, co szczególnie dotyczy prawa Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowackiej. Naszym Klientom udziela odpowiedzi na pytania również z zakresu prawa polskiego, w tym cywilnego (głównie rzeczowego i spadkowego) oraz rodzinnego. Występował przed różnymi organami władzy publicznej, w tym przed sądami (powszechnymi i administracyjnymi) – zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji. Uczestniczył też w licznych konferencjach naukowych, w tym międzynarodowych, i przebywał za granicą w celach naukowych. Ma doświadczenie w nauczaniu (zwłaszcza prawa) oraz uzyskał uprawnienia pedagogiczne.
Zapytaj prawnika
